Có thể bạn đã đọc sách lâu rồi, và việc phải học lại từ đầu khiến bạn thấy ngại. Do đó, khi bàn luận về các quan điểm của một bộ phận nhỏ tác giả, chúng ta không thể dùng từ sự tiến bộ ngay cả khi các tác giả trong nhóm đó dùng từ này. Lịch sử gắn chặt với sự kiện theo cách khác với thơ.
Bạn có thể tăng tốc độ đọc lên gấp hai, ba lần trước khi bạn nhận thức được điều này. Cách tốt nhất là bạn dùng những từ khác hẳn nhưng vẫn diễn đạt đúng ý người viết. Điều đáng buồn là mặc dù nhiều người có thể phân biệt được sự khác nhau giữa lợi ích và giải trí khi đọc sách nhưng vẫn không thể thực hiện được kế hoạch đọc của mình.
Không ai có thể học từ một cuốn sách hướng dẫn trước khi đọc được nó. Nhưng hiểu là một sự vận hành theo hai chiều: học viên phải tự hỏi mình và hỏi giáo viên. Người ta cũng cho rằng đọc và nghe là hoạt động thu nhận thông tin từ một ai đó đang tích cực truyền gửi thông tin.
Mỗi cuốn tiểu sử cuối cùng là một lát cắt của lịch sử một con người và thời đại người đó sống qua con mắt của chính ông ta. Nói cách khác, ông đã dựa trên ngôn ngữ đời thường để truyền đạt ý tưởng của mình tới độc giả. Nhà sử học thường phải viết một cách văn vẻ, tức là phải tuân theo những nguyên tắc để kể một câu chuyện hay.
Phần này cũng được chia thành nhiều phần nhỏ hơn: Nó chứng tỏ bạn không thấy thuyết phục hay tin tưởng. Chúng tôi hy vọng bạn sẽ thử đọc năm bản trưởng ca vĩ đại nói trên và bạn sẽ hiểu được toàn bộ nội dung ẩn chứa trong dó.
Một độc giả thống nhất thuật ngữ với tác giả, nắm bắt được những nhận định cũng như lập luận của tác giả là người chia sẻ quan điểm với tác giả. Bạn càng hiểu những dấu hiệu giúp phân biệt sách lý thuyết với sách thực hành bao nhiêu, bạn càng sử dụng chúng tốt bấy nhiêu. Chúng tôi sẽ quay lại loại ghi chú này ở Chương 20.
Một ví dụ minh chứng cho điều này là câu hỏi của các triết gia cổ đại về sự khác nhau giữa vật thể trên mặt đất và vật thể trên bầu trời. Những tác giả lớn đồng thời cũng là những độc giả lớn, và muốn hiểu được họ thì hãy đọc những cuốn sách họ đã đọc. Trên thực tế, đa số chúng ta đều đã gặp tình huống mà ta phải đọc sách theo kiểu kinh điển, ngay cả khi ta chưa đọc được theo kiểu đó.
Phát hiện này cũng rất quan trọng với những độc giả luôn khao khát mở rộng tầm hiểu biết xa hơn những suy nghĩ và kinh nghiệm thiển cận. Nhưng ngay cả khi gặp cuốn sách đó, bạn cũng không nên dừng lại lâu mà vẫn nên đọc nó thật nhanh. Việc đọc sách, giống như tự khám phá, chính là học mà không có thầy giáo.
Thật thú vị khi biết mãi tới năm 1700, cuốn bách khoa toàn thư đầu tiên có cách sắp xếp theo thứ tự bảng chữ cái mới ra đời. Tuy nhiên, chúng ta cũng cần nhớ rằng sử gia phải luôn dựng nên một cái gì đó. Bạn đã hiểu được anh ta nói cái gì và phản ứng ra sao, chứ không nghi ngờ hay để ý đến việc anh ta nói thế nào.
Ở đây có sự hàm ẩn về một cấu trúc khái niệm - một hệ thống những nhận định và câu hỏi về một chủ đề duy nhất. Khi đã tìm ra những câu chủ chốt, việc xây dựng đoạn văn sẽ dễ dàng hơn. Bạn sẽ nhanh chóng liệt kê được những từ quan trọng mà Adam Smith sử dụng như: lao động, vốn, đất đai, lương, lợi nhuận, sự thuê mướn, hàng hoá, giá cả, trao đổi, tiền,… cũng như các từ chuyên môn mà Darwin dùng như: tính đa dạng, giống loài, sự chọn lọc, sinh tồn, thích nghi, lai, đấu tranh,…