Bài Tựa này, cụ Nguyễn Hiến Lê viết từ năm 1951, lúc cụ dạy học ở Long Xuyên. Bài này kể lại kinh nghiệm của một người đàn bà khó nhọc mới tìm thấy được rằng: "không thể sống không có Trời được". Gilbert thấy đắt tiền quá, nổi xung lên.
Ngồi trên xe điện, bà ta bắt đầu tưởng tượng thêu dệt trong óc những khung cảnh về đời tư của một vài hành khách cùng đi chuyến xe với bà. Xin bạn đọc xem lại cụ Ben Franklin và ông H. Hai cuốn đó cực kì hấp dẫn, tôi say mê đọc, biết được một lối viết mới, một lối dạy học mới, toàn bằng thuật kể truyện.
Nói vậy là vì học chưa hiểu biết bà Osa Jonhson: Ba tháng sau bà ngồi trong một cái ghế có bánh xe diễn thuyết trước một số thính giả rất đông. Hễ buồn ngủ thì tự nhiên phải ngủ, có nghị lực mạnh tới đâu cũng không chống lại được. Cũng có thể họ cho rừng sở dĩ ông thưởng họ vì nếu không thưởng thì số lời cũng phải đem đóng thuế gần hết thôi.
Và nếu không trị ngay, thì người bệnh có thể chết được như tự thiêu vậy. Nhà triết ly học Clarence Darron thu gọn thí dụ này trong câu: "Biết rộng tức là hiểu nhiều và khi đã hiểu thì không chỉ trích và buộc tội ai cả". Người bệnh thử làm theo, không phải một lần mà nhiều lần, nhưng lần nào cũng thấy tinh thần khoan khoái hơn, còn cơ thể thì tất nhiên là mỏi nhừ.
Tuy vậy, người vẫn rạc đi. Con nít không có trách nhiệm. Có thể họ nghĩ rằng tiền thường trong ngày lễ Giáng sinh không thiệt phải là tièn thưởng mà chính là một thứ tiền công.
Ông ấy nổi khùng vác súng lục đuổi người bếp, rồi bỗng ông ngã vật ra chết thẳng, tay hãy còn nắm chặt khẩu súng. Nếu bạn muốn đừng tự hại bạn nên mua cuốnấy. Rồi tìm một cách hành động mới và bạn sẽ thấy kết quả thần diệu.
Một người học trò cũ của tôi, ông H. Bắt đầu làm rất nhỏ, từ trong bếp núc, không ai đỡ đầu, quảng cáo cái gì hết. Mà dù có đâm xuống hố nữa thì theo luật trung bình chúng ta cũng không bị thương".
Đó là một sức mạnh có thiệt như sức hút của trái đất. Trước hết, bạn thấy mình tập được một phương pháp giáo dục vừa lý thú vừa quý vô giá. Tôi yên ổn làm ở đó cho đến chiến tranh, tiệm phải đóng cửa.
Thế nào bạn cũng được tiếp và nhận được những lời khuyên vô giá và sau nầy khỏi phải phí nhiều năm thất vọng, đau lòng. Thái độ ấy ra giúp ông có được nhiều bạn thân và nghe được nhiều lời khuyên vô giá. Như ba tôi, không nhờ lòng tín ngưỡng những lời cầu nguyện của má tôi thì đã từ trần rồi.
Carrier nói: "Khi tôi ngó thẳng vào sự chẳng may nhất, tức thì tôi tìm lại được sự bình tĩnh đã mất trong những ngày trước; từ đó tôi suy nghĩ được". Tuy nhiên tác giả đã nhồi vào óc ta một cách tuyệt khéo, nhờ lời văn có duyên của ông. Bạn có thấy rằng sau vài giây như vậy, những gân trong mắt bắt đầu tuần lệnh bạn không? Bạn có thấy như có một bàn tay vô cùng êm dịu nào vuốt ve cho nó hết căng thẳng không? Vậy chỉ trong một phút, bạn đã biết được cả cái bí quyết về nghệ thuật nghỉ ngơi rồi đấy.